Lá Cờ Giải Phóng Trên Nóc Dinh Độc Lập: Những Câu Chuyện Đầy Cảm Xúc Ít Người Biết

18/04/2025 besthome

Hình ảnh lá cờ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam tung bay trên nóc Dinh Độc Lập ngày 30/4/1975 đã trở thành biểu tượng bất hủ của chiến thắng, đánh dấu thời khắc lịch sử khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước bước vào kỷ nguyên thống nhất. Tuy nhiên, đằng sau hình ảnh lịch sử ấy là những câu chuyện ít người biết đến, đầy cảm xúc và đôi khi rất đỗi bất ngờ.

Bài viết này sẽ đưa bạn đọc đi sâu vào những chi tiết thú vị về lá cờ giải phóng đầu tiên, về người anh hùng Bùi Quang Thận và hành trình cắm cờ đầy cam go giữa làn đạn của kẻ thù. Từ nguồn gốc của lá cờ đến những tình huống bất ngờ và tinh thần giản dị của người lính cách mạng – tất cả đã góp phần tạo nên khoảnh khắc lịch sử không thể nào quên.

Nguồn gốc bất ngờ của lá cờ giải phóng

Không phải cờ mới, mà là cờ “trận mạc”

Khác với nhiều người vẫn nghĩ, lá cờ được cắm trên nóc Dinh Độc Lập vào ngày 30/4/1975 không phải là một lá cờ mới tinh được chuẩn bị đặc biệt cho sự kiện lịch sử này. Theo lời kể của Đại tá Nguyễn Khắc Nguyệt – người đồng đội của chiến sĩ Bùi Quang Thận, lá cờ này chính là cờ “trận mạc” đã gắn liền với chiếc xe tăng 843 qua nhiều chiến dịch.

Chiếc xe tăng 843 thuộc Lữ đoàn Tăng thiết giáp 203, đã tham gia nhiều trận đánh ác liệt trước khi tiến vào Sài Gòn. Lá cờ trên tháp pháo xe tăng đã sờn rách và nhuốm màu khói lửa chiến trường, thể hiện rõ nét hành trình gian khổ mà đơn vị đã trải qua.

Khi xe tăng 843 bị kẹt ở cổng phụ Dinh Độc Lập, Bùi Quang Thận đã nhanh chóng tháo lá cờ từ tháp pháo và mang theo nó vào bên trong. Quyết định này mang tính bản năng của người lính trong tình huống chiến đấu, nhưng đã vô tình tạo nên một biểu tượng sâu sắc: lá cờ chiến thắng chính là lá cờ đã vượt qua bao gian khó của cuộc kháng chiến.

Sự cố kỹ thuật dẫn đến khoảnh khắc lịch sử

Một chi tiết ít được biết đến là vào phút cuối cùng, xe tăng 843 đã gặp sự cố kỹ thuật không thể bắn được. Theo hồi ký của Bùi Quang Thận, pháo thủ Nguyễn Văn Kỷ và Thái Bá Minh đã bắn hai phát đạn vào cổng chính Dinh Độc Lập, nhưng cả hai đều không phát nổ.

Sự cố này buộc đội xe tăng phải thay đổi phương án. Trong khi xe tăng 390 do Vũ Đăng Toàn chỉ huy húc đổ cổng chính, Bùi Quang Thận quyết định rời xe và tìm cách tiếp cận bên trong Dinh bằng đường bộ, mang theo lá cờ từ xe tăng của mình.

Đây là một ví dụ điển hình về khả năng ứng biến trong chiến đấu của quân đội ta. Khi phương án ban đầu không thực hiện được, các chiến sĩ nhanh chóng thay đổi chiến thuật và vẫn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Hành trình cắm cờ: Giữa đạn lửa và sự giản dị

Ý định “tái chế” lá cờ thành chăn đắp

Một trong những câu chuyện gây ngạc nhiên nhất là ý định ban đầu của Bùi Quang Thận về lá cờ Việt Nam Cộng hòa mà ông đã hạ xuống. Theo lời kể của chính ông, sau khi gỡ lá cờ cũ, ông đã định ném nó xuống sân. Tuy nhiên, khi chạm vào, ông nhận thấy chất vải của lá cờ rất tốt.

Với bản năng tiết kiệm của người nông dân Thái Bình, Bùi Quang Thận đã nghĩ đến việc mang vải cờ về quê để làm chăn đắp, thay cho rơm rạ mà gia đình ông vẫn dùng trong những ngày mùa đông giá lạnh. Tuy nhiên, nhận thức được tầm quan trọng của khoảnh khắc lịch sử, ông đã quyết định cuộn lá cờ cũ lại và cắm lá cờ giải phóng lên.

Chi tiết này phản ánh sự giản dị và thực tế của người lính cách mạng. Trong giờ phút lịch sử, khi cả thế giới đang hướng về Sài Gòn, người chiến sĩ vẫn có những suy nghĩ bình dị, gắn liền với cuộc sống thường nhật của người dân lao động.

Cuộc đua với thời gian trên nóc Dinh

Khi leo lên nóc Dinh Độc Lập, Bùi Quang Thận phải đối mặt với nhiều thách thức không lường trước được. Đầu tiên, ông phát hiện lá cờ của Mặt trận Giải phóng quá nhỏ so với không gian rộng lớn của nóc Dinh. Ông đã miêu tả: “Cờ mình bé quá, chỉ như mắt muỗi giữa nóc Dinh lồng lộng”.

Thách thức tiếp theo là lá cờ của chế độ Sài Gòn được buộc chặt bằng 20 nút dây thép. Bùi Quang Thận phải dùng tay gỡ từng nút một, một quá trình tốn nhiều thời gian và vô cùng nguy hiểm dưới làn đạn của kẻ địch vẫn còn cố thủ trong Dinh và các khu vực xung quanh.

Dưới áp lực của thời gian và hiểm nguy, Bùi Quang Thận vẫn kiên trì hoàn thành nhiệm vụ. Đến 11h30 ngày 30/4/1975, lá cờ giải phóng cuối cùng đã tung bay trên nóc Dinh Độc Lập, đúng vào thời điểm Tổng thống Dương Văn Minh đang tuyên bố đầu hàng vô điều kiện.

Những nhân vật phía sau lá cờ lịch sử

Bùi Quang Thận – người cắm cờ trên nóc Dinh

Bùi Quang Thận sinh năm 1950 tại Thái Bình, là Trung úy thuộc Lữ đoàn Tăng thiết giáp 203. Với vai trò là người trực tiếp cắm lá cờ giải phóng đầu tiên trên nóc Dinh Độc Lập, ông đã đi vào lịch sử và trở thành biểu tượng của chiến thắng 30/4.

Điểm đáng chú ý là trước đó, Bùi Quang Thận không được giao nhiệm vụ cắm cờ. Ông hành động hoàn toàn theo tình huống thực tế và tinh thần trách nhiệm của người lính cách mạng. Đây là một ví dụ điển hình cho tinh thần chủ động, sáng tạo trong chiến đấu của quân đội ta.

Sau chiến tranh, Bùi Quang Thận tiếp tục phục vụ trong quân đội và nghỉ hưu với cấp bậc Đại tá. Năm 2012, trước khi qua đời, ông đã trao tặng lá cờ nguyên bản cho Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, nơi nó được lưu giữ như một kỷ vật vô giá của dân tộc.

Phạm Duy Đô và những người cắm cờ ở các vị trí khác

Trong khi Bùi Quang Thận cắm cờ trên nóc Dinh, Trung úy Phạm Duy Đô thuộc Tiểu đoàn 19 Đặc công đã phất cờ trên ban công tầng hai của Dinh Độc Lập. Ông đã dùng một chiếc cán gỗ nhặt được bên trong Dinh để giương cao lá cờ giải phóng, tạo tín hiệu cho các đơn vị quân Giải phóng đang tiến vào.

Sự kiện song song này cho thấy tính phối hợp đa hướng của các đơn vị quân đội ta trong giờ phút quyết định. Mặc dù có nhiều người tham gia cắm cờ ở các vị trí khác nhau, Bùi Quang Thận vẫn được ghi nhận là người đầu tiên cắm cờ tại vị trí biểu tượng nhất – nóc Dinh Độc Lập.

Sự “đi lạc” của lá cờ lớn được chuẩn bị trước

Theo lời kể của Trung tá Nguyễn Huy Thông, ban đầu đã có một đơn vị đặc biệt được giao nhiệm vụ cắm cờ lớn trên Dinh Độc Lập. Tuy nhiên, đơn vị này đã bị lạc đường trong khi tiến vào Sài Gòn vào những giờ phút hỗn loạn cuối cùng của chiến dịch.

Thay vì lá cờ được may sẵn với kích thước hoành tráng, lịch sử đã chọn lá cờ nhỏ bé từ xe tăng 843 để đánh dấu khoảnh khắc quan trọng của dân tộc. Chi tiết này phản ánh tính hỗn loạn tự nhiên của chiến trường và sự ứng biến linh hoạt của các chiến sĩ quân Giải phóng.

Như Đại tá Nguyễn Khắc Nguyệt đã nói: “Kế hoạch là vậy, nhưng đơn vị nào vào trước thì đánh chiếm trước”. Tinh thần này đã tạo nên tính chân thực và sinh động cho khoảnh khắc lịch sử 30/4.

Thiết kế và biểu tượng của lá cờ giải phóng

Màu sắc và ý nghĩa chính trị

Lá cờ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam có thiết kế độc đáo với nửa đỏ, nửa xanh dương và ngôi sao vàng năm cánh ở giữa. Mỗi yếu tố trong thiết kế này đều mang ý nghĩa chính trị sâu sắc.

Phần màu đỏ tượng trưng cho máu và lửa của cuộc đấu tranh cách mạng, đồng thời tượng trưng cho miền Bắc đã được giải phóng. Phần màu xanh dương đại diện cho hy vọng hòa bình và thống nhất, tượng trưng cho miền Nam đang trên con đường giải phóng. Ngôi sao vàng ở giữa tượng trưng cho sự lãnh đạo của Đảng và tinh thần đoàn kết của toàn dân tộc.

Sự kết hợp này thể hiện rõ mục tiêu đoàn kết dân tộc, vượt qua chia cắt địa lý, hướng tới một Việt Nam thống nhất, hòa bình và độc lập. Chính vì vậy, hình ảnh lá cờ giải phóng tung bay trên nóc Dinh Độc Lập đã trở thành biểu tượng mạnh mẽ cho sự kết thúc của chia cắt và khởi đầu của thống nhất.

Số phận của lá cờ sau chiến thắng

Sau sự kiện 30/4, lá cờ nguyên bản được Bùi Quang Thận giữ gìn như một kỷ vật thiêng liêng. Chiến sĩ Bùi Quang Thận đã mang lá cờ theo mình trong suốt phần đời còn lại, coi đó là minh chứng cho khoảnh khắc vẻ vang nhất trong cuộc đời chiến đấu của mình.

Năm 2012, trước khi qua đời, Đại tá Bùi Quang Thận đã trao tặng lá cờ lịch sử cho Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam. Tại đây, lá cờ được bảo quản cẩn thận và trưng bày cho công chúng chiêm ngưỡng, như một minh chứng sống động cho chiến thắng vĩ đại của dân tộc.

Điều đáng chú ý là không hề có khâu chuẩn bị nghi thức cắm cờ nào được lên kế hoạch trước. Mọi thứ diễn ra hoàn toàn tự phát dựa trên tình huống thực tế của chiến trường, phản ánh tinh thần linh hoạt và khả năng ứng biến nhanh nhạy của quân đội ta.

Di sản lịch sử và những tranh luận

Tranh cãi về “người đầu tiên”

Mặc dù Bùi Quang Thận đã được chính thức công nhận là người cắm cờ đầu tiên trên nóc Dinh Độc Lập, vẫn tồn tại một số ý kiến cho rằng có nhiều người cùng tham gia cắm cờ ở các vị trí khác nhau trong cùng một thời điểm.

Tuy nhiên, các nguồn tư liệu lịch sử đều thống nhất rằng Bùi Quang Thận là người duy nhất leo lên nóc Dinh – vị trí mang tính biểu tượng nhất, để cắm lá cờ giải phóng. Hành động này diễn ra vào khoảng 11h30 ngày 30/4/1975, đúng thời điểm Tổng thống Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng vô điều kiện.

Sự kiện này phản ánh tinh thần “ai vào trước thì làm” của quân giải phóng, như lời Đại tá Nguyễn Khắc Nguyệt: “Kế hoạch là vậy, nhưng đơn vị nào vào trước thì đánh chiếm trước”. Chính tinh thần này đã góp phần tạo nên thắng lợi nhanh chóng và triệt để của Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.

Bài học về sự giản dị trong lịch sử

Câu chuyện về lá cờ sờn rách từ xe tăng 843 và ý định tái sử dụng vải cờ của Bùi Quang Thận cho thấy tinh thần thực dụng và giản dị của người lính trong chiến tranh. Khác với những nghi thức trang trọng thường thấy, khoảnh khắc lịch sử 30/4 được viết nên bằng sự ứng biến linh hoạt và tinh thần trách nhiệm cao độ.

Chi tiết này làm nổi bật tính chân thực của lịch sử, vượt xa mọi kịch bản được dàn dựng. Điều này cũng phản ánh bản chất của cuộc kháng chiến chống Mỹ – một cuộc chiến đấu của nhân dân, nơi những người lính xuất thân từ nông dân, công nhân đã chiến đấu và chiến thắng bằng ý chí, trí tuệ và lòng yêu nước, dù thiếu thốn về vật chất và phương tiện.

Kết luận: Biểu tượng của ý chí và sự sáng tạo

Lá cờ giải phóng trên nóc Dinh Độc Lập không chỉ là biểu tượng chiến thắng mà còn là minh chứng cho nghệ thuật quân sự đỉnh cao và khả năng thích nghi tuyệt vời của Quân đội Nhân dân Việt Nam. Từ việc tận dụng lá cờ có sẵn đến quyết định táo bạo của Bùi Quang Thận, mọi chi tiết đều thể hiện tinh thần “dĩ bất biến ứng vạn biến” – lấy sự bất biến ứng phó với mọi biến đổi.

Những câu chuyện ít biết về lá cờ giải phóng không làm giảm đi ý nghĩa lịch sử, ngược lại, chúng khiến hình ảnh lá cờ trở nên gần gũi và đầy sức sống hơn trong ký ức dân tộc. Đó không chỉ là biểu tượng của chiến thắng quân sự mà còn là biểu tượng của sức sáng tạo, tinh thần ứng biến và ý chí kiên cường của người Việt Nam.

Mỗi khi nhìn lại hình ảnh lá cờ giải phóng tung bay trên nóc Dinh Độc Lập, chúng ta không chỉ nhớ về khoảnh khắc lịch sử mà còn nhớ về câu chuyện cảm động của một lá cờ trận mạc, sờn rách đã vượt qua hàng nghìn cây số từ miền Bắc vào đến Sài Gòn để đánh dấu chiến thắng cuối cùng của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.